Eén op de vijf Nederlandse huishoudens heeft airconditioning aangeschaft om voor verkoeling te zorgen. Dat is een menselijke reflex naar aanleiding van steeds warmere zomers waarmee we te maken hebben. Zie de achterliggende jaren. “Onwenselijk”, zegt Petra Lettink, directeur van Klimaatverbond Nederland als we haar spreken over het belang van Shirtjesdag. “Meer airco’s betekent echter ook méér energieverbruik, méér warme lucht afvoeren in een omgeving die al heel warm is en méér gebruik van milieuvervuilende koelvloeistof. Daarmee staat deze ontwikkeling haaks op de klimaatdoelen die we hebben. Het is een heel duidelijk voorbeeld dat als je het probleem niet bij de bron aanpakt, je oplossingen gaat inschakelen voor de korte termijn die schadelijk blijken voor de langere termijn.”
Snijpunt
“Met airco’s zijn we aan het koelen om het koelen, terwijl we daarbij uit het oog verliezen waarom het werkelijk gaat: leefbare woningen, door ervoor te zorgen dat de hitte onze huizen niet in komt. Of nog verder uitzoomend: een leefbare woonomgeving en ervoor zorgen dat de aarde niet nog verder opwarmt. Het koeltevraagstuk bevindt zich wat dat betreft op het snijpunt van klimaatadaptatie (de manier waarop we ons aanpassen aan het veranderende klimaat) en klimaatmitigatie (de manier waarop we ervoor zorgen dat ons klimaat niet nog verder verandert). En het mooie is: de potentiële oplossingen kunnen zorgen voor een win-wineffect. Idealiter zorgen we niet alleen voor de noodzakelijke koelte, maar slaan we de warmte die we ’s zomers onttrekken aan onze woningen op voor gebruik in de winter. Zodat we dán minder energie nodig hebben om onze woningen te verwarmen.”
Samenhangende aanpak
Moeten we in de klimaatcrisis onze focus dan verleggen van de winter naar de zomer? Van oplossingen om onze huizen energiezuinig op te warmen naar oplossingen om onze huizen energiezuinig te koelen, omdat we dan we dan een grotere – zie het win-wineffect – slag slaan? “Nee. Met onze organisatie Klimaatverbond Nederland pleiten we voor een samenhangende aanpak, waarin gebied, gebouw en gebruiker centraal staan. Met name het verwarmen en koelen van woningen heeft een relatie met elkaar. Hoe mooi zou het zijn als we oplossingen kunnen aanreiken waarmee we beide energiebehoeftes kunnen faciliteren met één energiezuinig model? Daar willen wij ons als Klimaatverbond Nederland, onder meer via de campagne Shirtjesdag, hard voor maken. Omdat wij vinden dat we naar lange termijnoplossingen moeten zoeken, vanuit de brede benadering rond gebied, gebouw en gebruiker. Daar bereiken we uiteindelijk meer mee.”
Ladder
“Onze inzet heeft tot dusverre onder meer geleid tot de intentieverklaring Klimaatverandering en koeling gebouwen van het Overleg Standaarden Klimaatadaptatie (OSKA). In deze verklaring staan acties en afspraken om ervoor te zorgen dat standaarden voor nieuwbouw en renovatie rekening houden met klimaatverandering. De verklaring geeft aan welke standaarden daarvoor ontwikkeld of aangepast moeten worden. Een kernpunt is de ‘Ladder van koeling’. Deze geeft aan welke stappen verstandig zijn om ervoor te zorgen dat een gebouw voldoende koel blijft in een warmer klimaat.”
Brandpunt
“Uiteraard reikt onze rol verder dan alleen zaken als de OSKA-verklaring. Tijdens ons webinar ‘Aanpak koelte verrijkt de energietransitie’ vertelden we over onze verdere initiatieven. Je zou kunnen zeggen dat we het ijzer smeden als het heet is. Met de achterliggende hitte nog in ons achterhoofd is nú het moment om het koeltevraagstuk definitief op de bestuurlijke agenda’s te krijgen én te houden, óók als Koning Winter om de hoek komt kijken. Ons klimaat laat zich niet begrenzen door de seizoenen. Uiteindelijk wordt Koning Winter weer verjaagd door die koperen ploert en keren ook de verhitte debatten over het koeltevraagstuk terug. Laten we dit thema dus niet in de schaduw zetten, maar in het brandpunt laten staan. Want koelen is the key!”
